Ở những nước có phong tục chào đón tết âm lịch như ở Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc thì những lễ thờ cúng gia tiên, thần linh trong dịp này đặc biết quan trọng và có ý nghĩa rất lớn với việc cố kết các thành viên trong gia đình. Chúng ta có thể liệt kê những phong tục thờ cúng ngày tết của người Việt đại khái như sau:
Lễ cúng ông Táo: Người xưa quan niệm ông Táo tức thần bếp là người ghi chép, theo dõi tất cả những gì con người làm trong năm. Tới ngày 23 tháng chạp ông sẽ cưỡi cá chép lên trời để trình báo với Ngọc Hoàng những hoạt động đó. Thế nên vào ngày 23 tháng chạp nhà nhà làm cơm, cúng cá chép sống, vàng mã, minh y (y phục làm bằng giấy bao gồm: Mũ cánh chuồn, hia, quần áo) để tiễn ông Táo về chầu trời. Sau khi cúng xong người ta hóa vàng và mang cá chép ra sông, hồ thả phóng sinh.
Lễ chạp mả-tảo mộ: Người Việt có câu “người ta sống vì mồ vì mả, chứ ai sống vì cả bát cơm”, thế nên đối với người Việt việc chăm sóc mồ mả tổ tiên rất được coi trọng. Lễ này được hiểu là con cháu đi thăm mồ mả ông bà tổ tiên cuối năm để sửa sang, quét dọn và thắp hương rước linh hồn tổ tiên về ăn tết cung con cháu. Lễ này thường diễn ra trong khoảng từ sau ngày 23 tháng chạp đến trước lễ giao thừa.
Lễ cúng tất niên: Đây là một lễ cúng tổng kết công việc của năm cũ. Lễ cúng tất niên ngoài cúng tổ tiên ra còn cúng cả thần hành khiển cai quản năm cũ hoặc đối với gia đình nào làm nghề buôn bán, nghề thủ công thì đây còn là dịp thờ cúng tổ nghề của họ.Lễ này thường diễn ra từ sau ngày 23 tháng chạp đến ngày 30 tết. Hiện nay, do cuộc sống bận rộn người ta thường tổ chức cúng tất niên vào chiều 30 tết để hội tụ được mọi thành viên trong gia đình cùng có mặt.
Lễ rước vong linh ông bà: Được tổ chức vào chiều 30 tết. Người ta bày các đồ ăn, lễ vật trên bàn thờ dâng cúng tổ tiên. Mọi người trong gia đình quây quần cùng ôn lại truyền thống gia đình, bàn luận về những việc đã sảy ra trong năm cũ và những kỳ vọng cho năm mới. Thực ra lễ này hiện nay không còn phổ biến nữa, người ta đã gộp lễ này với lễ cúng tất niên để làm chung cho tiện.
Lễ cúng giao thừa-Lễ trừ tịch:“Trừ Tịch” nghĩa là “đêm của thời khắc giao thời”. Theo quan niệm của người xưa mỗi năm có một vị quan hành khiển (là một trong 12 con giáp) cai quản các công việc trong năm. Thời khắc trừ tịch là lúc chuyển giao năm cũ với năm mới, cũng là thời khắc quan hành khiểnnăm cũ bàn giao công việc cho vị quan cai quản năm mới. Thế nên từ “giao thừa” được giải thích là “cũ giao lại, mới đón lấy. Bắt đầu từ lúc 11h đêm 30 tết (bước sang giờ tý của năm mới) người ta bày một mâm lễ vật bao gồm gà luộc, xôi, bánh trưng, trầu rượu, vàng hương… ra ngoài trời để cúng các quan hành khiển cai quản cùng các vị thiên binh, thiên tướng. Sau khi cúng giao thừa xong người ta cúng tới thần thổ công là vị thần cai quản đất đai, điền thổ của gia đình. Hoàn thành tất cả các nghi lễ này thì lúc đó tết mới thực sự đã đến với gia đình.
Lễ cúng cơm đầu năm:Buổi sáng mùng 1 nhiều gia đình thường ngủ muộn vì hôm trước thức đêm để đón giao thừa. Khi thức dậy người ta thường làm cơm cúng thần linh, tổ tiên ngày đầu năm. Vì quan niệm ba ngày tết linh hồn của ông bà, tổ tiên cư ngụ trên bàn thờ cùng con cháu ăn tết nên người ta thường làm cơm cúng vào mỗi buổi sáng từ mùng 1 tết cho tới ngày hóa vàng. Có nhiều gia đình cẩn thận hơn làm cơm cúng mỗi ngày 2 bữa sớm chiều với hy vọng linh hồn các cụ được cấp dưỡng đầy đủ, không bị thiếu thốn.
Lễ hóa vàng:Hóa vàng tức là đốt những đồ vàng mã thờ trên bàn thờ tổ tiên mấy ngày tết để tiễn linh hồn tổ tiên về trời. Tùy từng gia đình, tùy từng hoàn cảnh mà người ta tổ chức lễ này vào một buổi khác nhau trong khoảng từ chiều mùng 2 tết tới rằm tháng giêng. Ở thành thị do nhu cầu đi du xuân, du lịch dịp tết mấy năm gần đây phát triển thế nên người ta thường làm lễ cúng hóa vàng rất sớm ngay từ chiều mùng 2 tết. Ở nông thôn thì thường muộn hơn có gia đình tới tận rằm tháng giêng mới làm lễ hóa vàng gộp chung với lễ cúng rằm tháng giêng.
Lễ cúng rằm tháng giêng:“Cúng rằm cả năm cũng không bằng rằm tháng giêng”. Đối vơi người Việt lễ cúng rằm tháng giêng là một lễ cúng rất trọng, lớn hơn hết thảy các lễ cúng rằm trong năm. Lễ này kết thúc cũng chính thức báo hiệu ngày tết kết thúc, các hoạt động đời sống thường ngày lại tiếp tục diễn ra như cũ. Vào tối ngày rằm tháng giêng người Việt ngoài cúng cơm trên bàn thờ tổ tiên còn đi lễ chùa cầu nguyện và dâng sao giải hạn.
Hội Quán Di Sản
#circlegroup.vn
#banthoviet
