Nhân kỉ niệm 70 năm ngày thương binh liệt sĩ (1947 – 2017), chúng ta dành thời gian xem lại một số bức ảnh miêu tả về cuộc chiến tranh Việt Nam trong giai đoạn có sự tham gia của nước Mỹ khi chiến tranh leo thang, đây là một trong số ít trong kho tư liệu ảnh đồ sộ của nhiếp ảnh gia nổi tiếng người Nhật Ishikawa Bunyo. Nhiếp ảnh Ishikawa Bunyo từng được biết đến với tư cách là tác giả bộ sách ảnh nổi tiếng “Chiến tranh Việt Nam qua ảnh” được xuất bản năm 1978.
Không phải bây giờ người dân Việt Nam mới biết đến Ishikawa Bunyo. Ngay khi 2.000 cuốn sách lớn này được chở bằng 3 xe vận tải loại 4 tấn đến với độc giả, nhân kỷ niệm tròn một năm đất nước hoàn toàn độc lập, ông đã được đánh giá rất cao. Và dù thời gian đã trôi đi, nhưng mỗi khi lần giở coi tập ảnh này, tôi vẫn không thoát khỏi cảm giác ngạt thở. Các tập ảnh “Chiến tranh và dân chúng” (làm chung với Honda Katsuichi), “Miền Bắc Việt Nam”, “Tiền tuyến Việt Nam”, “Vượt sông Bến Hải”, “Chiến tranh với binh lính và dân chúng”, phim truyền hình “Phóng sự đi theo Đại đội lính thuỷ đánh bộ Miền Nam Việt Nam”… của Isicaoa Bundo đã gây ảnh hưởng vang dội. Thế nhưng tập ảnh “Chiến tranh giải phóng Việt Nam” được bạn bè đồng nghiệp và các chuyên gia báo chí coi là “đã nổi bật lên trong hàng loạt tập ảnh của thế giới về cuộc chiến tranh Việt Nam. Có lẽ đấy là tập ảnh hay nhất”.
Trên 300 ảnh màu và 200 trang ảnh đen trắng cùng niên biểu, được tinh lọc từ một thời lượng chụp khổng lồ: gần 12 năm trời, sau khi ông đặt chân đến đủ mọi miền: Hải Phòng, Hà Nội, Quảng Bình, Đà Nẵng, Tây Nguyên, Sài Gòn, Tây Ninh, Bình Định… cả trước và sau chiến tranh, đã phác hoạ nên những nét căn bản và sâu sắc về một giai đoạn bi hùng của lịch sử dân tộc Việt Nam. Ảnh của ông có những kẻ giết người hàng loạt như chân dung Trung uý Calley, sư đoàn American, tay đồ tể vụ Sơn Mỹ làm rung chuyển thế giới; ảnh B52 ném bom rải thảm xuống khắp Miền Bắc; ảnh những kẻ ăn sống gan người ngay sau khi trận càn chấm dứt… Cứ thế, ai xem mà chẳng thấy xót xa đến độ tưởng như không thể cầm lòng?
Ishikawa Bunyo cũng nói: “Tôi đã từng sống lâu ngày với binh lính của quân đội chính quyền Sài Gòn và lính Mỹ. Tiếp xúc riêng với bọn họ, thấy họ có vẻ là những con người tốt, rất tử tế. Đặc biệt trong hành quân đánh phá của lính thuỷ đánh bộ Sài Gòn, tôi đã cùng đi và cùng ăn ngủ với họ. Tôi cũng đã nhiều lần trông thấy quang cảnh những binh lính gẩy đàn guitar, tụm thành từng nhóm ca, hát vào lúc mặt trời lặn. Nhưng khi thấy những binh lính vui vẻ, nâng niu con chim nhỏ đang đậu trên vai kia lại châm lửa đốt nhà dân, tra tấn dã man nông dân, tôi cảm thấy mức độ khủng khiếp của chiến tranh xâm lược, làm thay đổi hẳn tính cách của con người một cách đáng sợ. Nhưng tôi không thấy có gì thù hận để coi những binh sĩ xung quanh tôi, những người bị cưỡng bức làm lính, bị buộc phải cầm súng đi đánh nhau, và bản thân cũng bị thương vong là những kẻ gây thiệt hại. Kẻ gây thiệt hại hơn ngồi ở chỗ khác cơ!
(Sưu tầm & tổng hợp)
