Ngày 2/12/2017, Hội Quán Di Sản đã tổ chức buổi tọa đàm với tựa đề “Thờ cúng tổ tiên đôi điều Nhân Nghĩa”. Buổi tọa đàm nằm trong chuỗi các sự kiện của dự án “Ban Thờ Việt” mà Hội Quán Di Sản đang thực hiện. Diễn giả chính của buổi tọa đàm lần này là Đạo diễn Trần Văn Thủy – tác giả của hai bộ phim tài liệu rất nổi tiếng “Hà Nội trong mắt ai” và “Chuyện tử tế”. Trong buổi tọa đàm còn có sự tham gia và chia sẻ của nhà Sử học Dương Trung Quốc, GS.TS.Nguyễn Đỗ Bảo, bác Võ Điện Biên cùng nhiều học giả, nhà nghiên cứu, và đặc biệt là rất nhiều bạn trẻ quan tâm tới văn hóa tinh thần của dân tộc.
Trong buổi tọa đàm, Đạo diễn Trần Văn Thủy đã chia sẻ về cuộc đời làm phim của mình, đặc biệt là quá trình làm bộ phim “Chuyện tử tế” trong những hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khắc nghiệt của thời thế. Nhờ những con người tử tế, những người dân bình thường nhưng rất đỗi tử tế đã giúp ông hoàn thành bộ phim và đặc biệt là những nhà lãnh đạo tử tế thời kỳ đó như Thủ tướng Phạm Văn Đồng, Tổng bí thư Nguyễn Văn Linh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp mà bộ phim được mọi người biết đến như ngày nay. Đạo diễn Trần Văn Thủy chia sẻ:
“Cách đây mấy chục năm tôi đã ý thức được điều cực kỳ quan trọng cho hành trang dân tộc của chúng ta là vấn đề đời sống tâm linh, đời sống tinh thần, những giá trị tinh thần, những tư tưởng đạo đức, trị nước yên dân của tiền nhân chúng ta để lại và đó là một con đường cực kỳ khó khăn”.
Đó là lý do mà Đạo diễn Trần Văn Thủy đã vượt qua mọi khó khăn của hoàn cảnh xã hội bấy giờ để tâm huyết làm nên hai bộ phim tài liệu “Hà Nội trong mắt ai” và “Chuyện tử tế”. Ông muốn nhắc nhở những người đang sống ở thời kỳ đó và cho cả thế hệ sau rằng hãy quan tâm tới đời sống tinh thần, tới văn hóa dân tộc bởi đó chính là linh hồn của dân tộc trong lúc các giá trị vật chất được đề cao, các giá trị tinh thần bị đảo lộn, đặc biệt từ sau thời Cải cách ruộng đất.
Về tục thờ cúng Tổ tiên, Đạo diễn Trần Văn Thủy chia sẻ :
Tục thờ cúng tổ tiên của chúng ta là một “Đạo” theo một ý nghĩa nào đấy, nhưng mà hoàn toàn tự nguyện. Không phải truyền giáo, không phải hướng dẫn nghi lễ, không phải có giáo lý, tùy hoàn cảnh, tùy điều kiện mà ai cũng có cái tâm ấy. Cái này xuất phát từ tâm, từ bản thân mỗi con người. Người phương Đông của chúng ta nặng tình nặng nghĩa với người sinh thành ra mình. Tôi cho rằng thờ cúng tổ tiên xuất phát từ đạo đức xã hội là việc đầu tiên.
Việc thờ cúng tổ tiên gắn liền với văn hóa tinh thần của người Việt trong suốt hàng nghìn năm nay. Nó xuất phát từ cái tâm của mỗi con người, nó là đạo đức xã hội mà không cần một người nào truyền dạy, không hề có một giáo lý nào, một lễ nghi nào hướng dẫn cho việc này cả. Con người ta khi lớn lên tự nhìn nhau, dạy bảo nhau cách đối nhân xử thế, mà hiếu thảo với cha mẹ,ông bà, mà tôn kính tiên tổ của mình. Với người sống là sự hiếu thuận trong gia đình, còn với người đã khuất là sự biết ơn, tưởng nhớ, tôn kính một cách trang nghiêm trên ban thờ của gia đình, của dòng họ, của quốc gia. Với Đạo diễn Trần Văn Thủy:
“Ban thờ Việt thờ cái gì? Là thờ Tổ quốc, nhân dân. Còn việc chúng ta đang bàn về một đề tài cụ thể hơn là thờ cúng tổ tiên đôi điều Nhân nghĩa. Xin thưa các anh các chị, tôi cũng xin nói rằng tôi là một trong những con người xót xa, nghĩ ngợi về các bậc tiền nhân đã sinh ra mình, cũng như các thế hệ ấy của đất nước chúng ta. Tôi luôn luôn quan tâm đến việc hương khói, đến ban thờ. Vị trí quan trọng nhất trong ngôi nhà gia đình tôi là bàn thờ. Từ xa xưa người Việt chúng mình cái chỗ quan trọng nhất trong gia đình là bàn thờ. Hồn vía của một gia tộc, một gia đình là bàn thờ. Cá nhân bản thân tôi, trên bàn thờ có nhiều vật kỷ niệm, các cổ vật từ xa xưa. Sáng nào cũng như sáng nào trong rất nhiều năm nay, đã trở thành một phong tục, việc đầu tiên trong ngày tôi xuống thắp hương từng bát hương một. Ông Lê Phú Khải đã nói chuyện với tôi trước bàn thờ tổ tiên. Tôi nói với ông Lê Phú Khải là tôi để tiên tổ thần linh ở đây để chứng kiến những gì chúng ta ngồi chuyện trò với nhau. Những điều chúng ta ngồi đây nói chuyện với nhau là phải nói thật, nói đúng để các cụ chứng kiến”.
#Hoiquandisan
#BanthoViet
