Sự kiện nổi bật, Thông tin văn hoá

Xẩm tàu điện – Văn hóa đường phố Hà Thành 08/07/2017

Chúng ta từng biết đến nhiều hoạt động nghệ thuật trên đường phố của các nước phương Tây, công chúng Việt nam còn khá xa lạ với loại hình biểu diễn nghệ thuật trên đường phố, nhưng kì thực hàng thế kỉ trước chúng ta từng có loại hình nghệ thuật đó, loại hình nghệ thuật dân gian vô tình trở nên độc đáo và hấp dẫn được xếp vào loại độc đáo bậc nhất – chính là XẨM TÀU ĐIỆN, nhân kỉ niệm 20 năm vắng bóng loại hình nghệ thuật trên bởi Hà Nội chấm dứt sứ mệnh lịch sử tàu điện.

Hội Quán di sản đã phối hợp với Bảo tàng phụ nữ Hà Nội, tạp chí điện tử 3nana tổ chức sự kiện “Xẩm tàu điện – Văn hóa đường phố Hà Thành” Hát Xẩm là một loại hình nghệ thuật diễn xướng dân gian độc đáo có từ lâu đời tại các tỉnh miền Bắc nước ta với hai thể loại chính là Xẩm chợ và Xẩm cô đầu. Riêng tại Hà Nội còn có một dòng Xẩm rất đặc trưng mà không đâu có được đó là “Xẩm tàu điện”.

Xẩm tàu điện ra đời và tồn tại gắn liền với sự xuất hiện cho đến khi ngừng hoạt động của tàu điện Hà Nội (1900 – 1992). Trạm tàu điện nằm ở Bờ Hồ, từ đó tỏa đi các tuyến Yên Phụ, chợ Bưởi, chợ Mơ, Cầu Giấy, Hà Đông, Vọng… nối nông thôn với nội thành Hà Nội. Những chuyến tàu điện đến và đi đã trở thành không gian diễn xướng lý tưởng cho Xẩm – một loại hình âm nhạc đường phố “độc nhất vô nhị” này.

Mỗi khi đến trạm tàu điện hay ngồi trên các toa tàu người ta lại được nghe những người nghệ sỹ cất giọng hát trầm bổng tha thiết cùng tiếng nhị, tiếng phách đồng hành trên mọi tuyến đường. Suốt gần một thế kỷ tồn tại, Xẩm tàu điện đã trở thành món ăn tinh thần và lưu dấu ấn sâu sắc trong lòng người dân Hà Thành. Tàu điện không còn, như một quy luật, Xẩm cũng vắng bóng lui về dĩ vãng.

Chương trình “Xẩm tàu điện – Văn hóa đường phố Hà Thành” sẽ giới thiệu đến khán giả loại hình Xẩm tàu điện với những nét độc đáo khác biệt với Xẩm truyền thống từ ca từ, nhạc cụ cho đến trang phục của người biểu diễn. Thông qua chia sẻ của những nhà nghiên cứu, nghệ nhân hát Xẩm và phần biểu diễn của NSƯT Hoàng Anh Tú, nghệ sĩ nhí Thanh Thanh, NSƯT Thanh Ngoan, NSƯT Thế Dân… nhiều làn điệu Xẩm tàu điện từng làm nức lòng hàng triệu lượt thính giả – khách đi tàu xưa sẽ được biểu diễn như: “Lỡ bước sang ngang”, “Vui nhất Hà thành”, “Mục hạ vô nhân”, “Anh khóa”, “Chân quê”, “Trăng sáng vườn chè”, “Lơ lửng con cá vàng”… Bên cạnh đó còn có các bài Xẩm quảng cáo bán hàng như “tăm tre”, “thuốc cam Hàng Bạc”, “thuốc ho bà lang Trọc”, “dầu cù là”… với vần điệu và ca từ đầy dí dỏm.

Tham dự sự kiện này, công chúng ngoài việc được thưởng thức những tiết mục hát Xẩm, còn được tham quan không gian phố cổ Hà Nội qua tranh 3D, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, thưởng thức ẩm thực đường phố Hà Nội qua trao đổi mua bán bằng tem phiếu thời bao cấp.

Chương trình tạo tiếng vang bởi sức hấp dẫn của loại hình nghệ thuật độc đáo này, với những người lớn tuổi kí ức về một thời leng keng lại ùa về, với giới trẻ họ đã được nghe nhiều, nhưng trải nghiệm thì chưa từng biết, đối với du khách quốc tế thì đó là 1 tin thú vị bởi nghệ thuật đường phố đã xuất hiện ở Việt Nam từ rất sớm.