Chiều 15.11.2013, ngày Nghệ sĩ đa tài Văn Cao tròn 90 tuổi, cũng là lần đầu tiên Nguyễn Đình Toán bày triển lãm ảnh, mà toàn ảnh Văn Cao. 27 bức ảnh đen trắng chụp bằng phim âm bản như làm sống lại người nghệ sĩ đã đi xa 18 năm nay. Niềm vui, nỗi buồn, sự cô đơn, gia đình, bạn bè của người nghệ sĩ trân kính… là nỗi ám ảnh khôn nguôi trên từng bức ảnh mà Toán tâm đắc. Một cuộc triển lãm không chỉ gây bất ngờ với những người yêu nghệ thuật nhiếp ảnh, yêu Văn Cao, yêu Toán, mà còn khiến chủ nhân những bức ảnh cũng sững sờ trước công chúng của mình. Cuộc triển lãm nhỏ thôi, nhưng đã làm xôn xao công chúng và báo giới. Nhiều tờ báo đưa tin, đưa bài trang trọng. Nhiều trang mạng cá nhân gửi lên những cảm xúc và hình ảnh nóng hổi…
http://www.hoinhacsi.info.vn/nho-van-cao
Văn Cao là một nghệ sĩ, một nhà hoạt động đầy số phận rủi may. Ông nổi tiếng từ năm 16 tuổi với ca khúc “Buồn tàn thu” đẹp tuyệt vời, nổi tiếng với thơ và hoạ, nổi tiếng là tác giả Quốc ca Việt Nam… Trong những năm đất nước chia cắt, nhạc của ông vang lên trên đài phát thanh của cả 2 phía “chiến đấu” lẫn nhau. Vụ Nhân văn – Giai phẩm tuy không bị khai trừ ra khỏi đảng CS (vì là tác giả Quốc ca), nhưng ông phải sống một cuộc đời lặng lẽ, vẽ minh hoạ cho báo và viết nhạc nền cho kịch để sống, và mãi 30 năm sau mới được trở lại với Thi đàn bằng tập thơ LÁ. Ngay cả bài hát “Mùa Xuân đầu tiên” viết năm 1976 sau khi nước nhà thống nhất cũng không được thu thanh, cho mãi đến ngày ông mất mới xuất hiện trong cuốn băng VCD chân dung ông.
Nguyễn Đình Toán hiểu số phận của Văn Cao, và luôn chụp ảnh ông không biết chán. Những bức ảnh của Toán về Văn Cao đâu chỉ là ánh sáng hay bóng tối, đâu chỉ là máy tốt hay máy xấu, đâu chỉ là kỹ thuật hay không kỹ thuật… mà đó là tấm lòng vùi buồn cay đắng của nghệ sĩ với nghệ sĩ. Có lẽ vì thế mà cuộc triển lãm này của Toán đã làm chấn động lòng người…
Nguyễn Trọng Tạo
http://toquoc.vn/lang-kinh/gap-lai-hinh-anh-van-cao-18-nam-ve-truoc-120285.html
http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/Van-hoa/639069/trien-lam-anh-ve-nhac-si-van-cao
Nguyễn Đình Toán không thích người ta gọi mình là Nghệ sĩ nhiếp ảnh, nhưng khi tôi gọi anh là Nhiếp ảnh gia thì anh cười. Nhiếp ảnh gia hay Nhiếp ảnh xương thì cũng chả sao. Nhưng Nhiếp ảnh gia thì có vẻ đúng với anh hơn.
Tôi chợt nhớ có lần thăm Hội Nhà Văn Trung Quốc, họ bảo gọi Nhà thơ là Thi sĩ có nghĩa là đã hạ Nhà thơ xuống một bậc. Bởi Thi sĩ ở Trung Quốc phải có tầm cỡ thì mới được gọi là Thi nhân. Và Thi Nhân rồi mới tới Thi gia.
Nhưng đối với Nguyễn Đình Toán thì tất cả những điều đó cũng chẳng quan trọng dân trọng gì. Cái đáng trọng nhất ở anh là Tự nhiên. Tự nhiên nhi nhiên là đạt Đạo. Cũng đúng như ảnh của anh vậy. Không bố trí. Không cố tình. Không cậu nệ. Thích thì chụp không thích thì thôi. Đã không thích thì có các vàng cũng không. Thế nên ai chơi với anh cũng quý, cũng trọng.
Hầu như vài chục năm nay, ngày nào cũng thấy Photo Nguyễn Đình Toán xuất hiện trên mặt báo. Ảnh về dân văn nghệ, sự kiện văn nghệ. Có thể nói, anh là Thống đốc ngân hàng ảnh văn nghệ. Có những kho ảnh vô cùng quý hiếm, tỉ như ảnh các nhân vật trong nhóm Nhân Văn – Giai Phẩm. Đến khi tôi viết bài này, chỉ còn mấy vị trong nhóm chưa thăng. Anh chụp họ vì anh trọng họ, anh say mê họ. Cứ như là Trời đày anh xuống trần gian này để ghi lại những khoảnh khắc sáng tối của họ.
Người thầy mà Nguyễn Đình Toán quý trọng yêu thương nhất là Võ An Ninh. Võ An Ninh chụp Sa Pa. Còn anh thì chụp Võ An Ninh trên nền Sa Pa. Cụ Ninh đốt những tấm phim mà cụ không thích. Cụ không muốn để người ta thấy những tấm ảnh tấm phim mà mình không thích. Nguyễn Đình Toán rất nể phục cái cách xử thế của cụ Ninh với tác phẩm của chính cụ. Còn anh thì thú nhận là anh không xử được như cụ. (Nguyễn Trọng Tạo)
Ông chủ ngân hàng ảnh văn nghệ sĩ.
Nguyễn Đình Toán là một người lính, một pháo thủ phòng không trong chiến tranh, về hưu sớm. Ngay từ lần tiếp xúc đầu tiên với Văn Cao, người nghệ sĩ đa tài, đa gian truân, anh đã có sự đồng cảm chia sẻ sâu sắc. Anh như thấu hiểu số phận nghiệt ngã của Văn Cao, để rồi nhiều ngày, Toán đã đến nhà ngồi ngắm và chụp ảnh ông. Mà không chỉ với Văn Cao, Toán còn tìm đến với những Hoàng Cầm, Trần Dần, Lê Đạt, Phùng Quán, Phùng Cung, Nguyễn Hữu Đang, Trương Tửu… những văn nghệ sĩ cùng chung số phận với Văn Cao sau vụ Nhân văn – Giai phẩm. Với chiếc máy ảnh cà tàng và những cuộn phim đen trắng, anh đã lưu giữ vô vàn hình ảnh về những con người đó.
Nhưng với Văn Cao, có một điều gì đó thật đặc biệt. Ông nhỏ con gầy gò và hay bị đau ốm. Toán như sợ ông không sống được lâu. Vì thế, anh chụp ảnh ông không biết chán. Văn Cao ngồi nhà với chén rượu buồn. Văn Cao vào bệnh viện. Văn Cao đi thăm bạn hay đón bạn bè nghệ sĩ đến thăm nhà, Toán đều xuất hiện. Ảnh Văn Cao của Toán ghi lại nhiều khoảnh khắc trầm tư, cô đơn mà ít gặp nụ cười của người nghệ sĩ đã tận đỉnh vinh quang. Ta gặp lại một “Ông Tiên buồn” dưới hai màu đen trắng.Văn Cao với Võ Nguyên Giáp, với Trịnh Công Sơn, với Thái Bá Vân, với Nguyễn Thiên Đạo, với Phạm Duy, với Thanh Thảo, với Nguyễn Trọng Tạo, với Nguyễn Thuỵ Kha, với Nguyễn Huy Thiệp và với cả những con người hâm mộ chưa hề quen biết. Những bức ảnh của Toán chụp Văn Cao đâu chỉ là ánh sáng hay bóng tối, đâu chỉ là máy tốt hay máy xấu, đâu chỉ là kỹ thuật hay không kỹ thuật… mà đó là tấm lòng vui buồn cay đắng của nghệ sĩ với nghệ sĩ. Có lẽ vì thế mà cuộc triển lãm này của Toán đã làm chấn động lòng người…
(Nguyễn Trọng Tạo)
